Lore-artea eta dementziadun pertsonak: Ikebana Matian

Gure blogaren atal berri honetan, hainbat testuri heldu diegu berriro, eta, horien bidez, dementzia duten pertsonei artea hurbiltzen dieten hainbat esperientzia aurkitu ditugu.

Elkarrizketa honetan, Eusebi Zubillagak Ikebanaren munduan murgiltzera gonbidatzen gaitu, "Lore biziduna" japoniarraren munduan, hain zuzen ere. Matiako zentroetan boluntario gisa egindako lanaren ondorioz, Eusebik lotura estua aurkitu du dementzia duten pertsonen eta loreen artean. Honela deskribatzen du:

G - Nondik jaiotzen da zure interesa Ikebanarako?

Eusebi – Egun batean iragarki txiki eta iradokitzaile bat ikusi nuen egunkarian Ikebana ikastaro bati buruz. Ematen zuen pertsonari deitu nion eta hurrengo astean bere tailerrean nengoen. Niretzat lehen saioa deigarria eta adierazgarria izan zen. Ohiz kanpoko esperientzia bat izan nuen. Loreak prestatzen nituen bitartean, natura osoa, paisaiak, mendiak, ibaiak..., nire oinetan jartzen zela sentitzen nuen, "Isiltasun goresgarriarekin" batera... Lau urtez ikasiz joan nintzen astero, horrela, Ikenobo maisu japoniarraren diploma jaso arte.

G - Zein izan da zure esperientzia dementziadun pertsonekin?

Eusebi – Hasieran zalantzak izan nituen haiekin Ikebana garatu ahal izango ote nuen. Denborarekin konturatu nintzen ez dagoela "dementziarik", baizik eta zerbait berri eta erakargarriaz gozatzeko gogo handia duten pertsona batzuk, hala nola loreak. Lotura horren ondorioz, esker oneko adierazpen ugari iritsi zaizkit, eta, egia esan, parte-hartzaile guztiak lehenengo egunetik sentitu ziren "balioko", "maitatuak" eta hurrengo egunean jarraitzeko interesa sentiarazi zien zerbait.

Maila pertsonalean, pertsona horiekin egotearen esperientziak bake eta miresmen handia transmititu dit, emozio asko mugitzen baitira bertan. Hasieraz ez jakiteak edo ez jakiteak, ea bakoitza nola mugitzen zen bere lore-konponketarekin interesaturik. Harreman sakonagoa zen, normalean gertatzen dena baino intimoagoa.

G - Deskriba dezakezu nola egiten duzun lan beraiekin? Zein metodologia erabiltzen duzu?

Eusebi - Lehenik eta behin, konposizioetarako eramaten ditudan loreekin "harritzea" da. Ondoren, gozokiekin, bonboiekin... zentro bat prestatu konponketari ekiteko. Minutu bateko isilunea hasi baino lehen, eta hor denak irrikaz eta gogoz, beren lana egiteko prest. Konponketa amaitzen dutenean, banan-banan hurbiltzen naiz zuzentzera, eta hor gonbidatzen ditut begiratzera eta partekatzera, hori baita espero dutena, haien adierazpenekin bat datozen hitzak bilatuz... Hori oso garrantzitsua da haien konfiantza sustatzeko.

           Funtsezkoa da, halaber, senideak ere kontuan hartzea, eta, behin amaituta eta zuzenduta, konponketa erakustea.

G - Zer helburu daukazu?

Eusebi - Garrantzitsuena, pertsona baliotsuak, maitatuak... berriz sentitzea da, uneaz gozatu eta eguneroko pizgarri berri baten bidez ilusioa aurkituko dutenak. Egun batean mahaiaren apainketa, beste batean loreak, beste batean koloreak... Koloreak bakoitzarentzat duen balioa eta esanahia irakastea, horiek entzutea, erostera joateko zer lorek duten lehentasuna jakiteko... Lorean pertsona bakoitzaren irudikapena bilatzea da kontzeptua.

G - Zer komunikazio estrategia erabiltzen duzu? Nola egiten duzu pertsonekin komunikatzeko?

Eusebi - Klasearen hasieratik keinu sinple bat egiten dut, erraza, denak berdin hartzeko modukoa. Honek funtzionatzen du. Maila afektiboko entrega bat oso garrantzitsua da. Ez egin lehentasunik eta hitz egiten dena izan dadila beti pertsonak kezkatzen dituena. Pauso bat aurrerago ematea, iruzkin politekin, jakintsuekin...

G - Zertan egiten duzu mesede pertsona hauekin?

Eusebi - Besteak beste, estimulazioa, gozamena, jarduera esanguratsu eta pertsonalizatua, autoestimua, oroipena... Ikebanak atsegin duten zerbaitekiko itxaropenezko jarrera elikatzen du. Zerbait mugitzen da pertsona osoan, maila afektiboan, maila fisikoan... Plazera eragiten duen zerbaiti aurre egiteko autoeskakizuna. Horren guztiaren ondorioz, loreen egunari itxaroten egoten da, haiek esaten dioten bezala, eta honelako esaldiak egiten ditu: "Gaur berpiztu naiz, oso zoriontsua naiz. Bakarrik atera zait."

Artea eta dementzia uztartzen dituen esfera zirraragarrian sakontzera gonbidatzen zaituztegu, baita Dementia in Cultural Mediation (DCUM) proiektua bezalako ekimenei jarraitzera ere. ErasmusPlus programa europarra da, Matia Instituturen parte-hartzearekin. Programa horretatik, dementzia duten pertsonen gizarteratzea eta, ondorioz, haien ongizatea bultzatzen duten praktika artistiko eta kultural ugaritara hurbiltzen gara.