Zergatik laguntzen didazu janzten eta ez sexua edukitzen?

Gure bizitzetan pertsona autonomo gisa pentsatzen badugu, imajinatu al dezakegu sexualitaterik gabeko bizitza osoa? Ziur aski ez. Eta zer, zer litzateke ongizatea beste pertsona batzuekiko harreman esanguratsurik gabe? 

Irudika al dezakegu zentzuz eta pozez beteriko bizitza bat harreman afektiborik, intimitaterik eta samurtasunik gabe?

Gauza bera uste al dugu mendekotasun-egoeran dauden pertsonen bizitzari buruz? Litekeena da hemen aurkitutako sentimenduak eta jarduteko moduari buruzko arrazoizko zalantzak agertzea. Izan ere, lehen harria bota dezala izugarri deseroso sentitu ez denak lan egiten duen egoitza-zentroan bizi diren bi pertsona barru-barruan laztantzen aurkitzean.

SEXUALITATEA: BEHARRA, IDENTITATEA ETA ESKUBIDEA

Sexualitatea sexua baino konplexuagoa da. Nola adierazten dugun izaki sexuatuak garela, biologia, genero-rolak, identitatea, sexu-orientazioa eta beste osagai kultural batzuk nahastearen emaitza den bizipena.Sexu-portaera, eskuarki sexua deitzen dioguna, pentsa genezakeena baino askoz ere termino irekiagoa eta konplexuagoa da. Nire ustez, ez dago definizio hoberik bertan parte hartzen duten pertsonek hala hartzen duten edozein jarduerarena baino, sexualtzat sentiaraziz.

Gure nortasuna osatzen duten giza premiez ari gara. Are gehiago, libreki adieraztea, eskubide bat izateaz gain, gure ongi etorri eta bizi-plazer askoren iturri ere bada.

AURREIRITZI KULTURALAK

Gizartean bizi garenez, badirudi sexualitatea oso lotuta dagoela adin-tarte batekin, gaztetasunarekin, baina, egia esan, haurtzarotik gaur egun arte gara sexuatuak. Gainera, horrekin batera, sexualitatea genitalarekin eta koitalarekin lotzen duen ikuspegi erredukzionista dago, ugalketarekin lotuta.

Horregatik, sexualitatea sarketa edo genitalitatea baino ez dela ulertzen badugu, edozein pertsona, bere baldintza fisikoek eragozten diotena edo sexualitate mota horretaz gozatzen ez duena, historia honetatik kanpo geratzen da erabat. Hori guztia genero-rolekin batera, gizonen eta emakumeen jarrerak eta nahiak zein izan behar diren onartzera "animatzen" baikaituzte.

Azken batean, erakutsi zaigu gorputz batzuk (gaitasun eta ezaugarri jakin batzuk dituztenak) sexualak direla eta sexualitateaz goza dezaketela, eta gainerakoetan, berriz, asexualitatea arau bihurtu behar dela edo zerbait gaiztoa edo immorala dela.

Edadismoa, kapazitismoa, heteronormatibitatea, matxismoa eta aurrez pentsatutako eta diskriminatutako beste hainbat ideia gure kulturaren eta gizartearen zati dira, eta, beraz, neurri handiagoan edo txikiagoan, pertsona guztiok dugu horren eragina, kultura naturalizatuz eta sexualitatearen eredu zorrotz eta bakarra sortuz.

Zume horiekin guztiekin, nola izango da erraza mendekotasun-egoeran dauden pertsonen sexualitateari buruz modu positiboan eta aurreiritzirik gabe pentsatzea?

FAMILIA ZAINTZAILEAK

Familiako norbaitek mendetasun-egoeran dagoen pertsona bat zaintzen duenean, erraza da haren sexualitateari ez erreparatzeko tranpan erortzea. Tabu handia da familiaren barruan.

Zaintzaileak eta beren ongizatearen arduradunak direnez, arriskuen jakitun dira, eta batzuetan beldurrek hartzen dituzte: "Eta aprobetxatzen badira?"
Erasoen beldurra logikoa da gurea bezalako gizarte batean, baina beste pertsona batzuen sexualitatea ukatuz eta deuseztatuz erantzuteak ez ditu gauzak konponduko, ezta arriskuak murriztuko ere.

Aldiz, familiek beren burua zaintzeko tresnak ematen dizkietenean, beren autokontzeptua sustatzen dutenean eta sexualitateari buruzko familia-elkarrizketa naturalizatzen dutenean, sexualitatea beren bizi-proiektuaren eta laguntza-beharren arabera bizi dezaten laguntzen dute. Beraz, askoz ere babestuago egongo dira erasoen aurrean, eta nahi dituzten mugak eta behar dituzten babes-neurriak jar ditzakete. Hau da, autonomia sexuala sustatuz lortuko da autonomia hori modu osasungarri, natural eta atseginagoan garatzea, eta, aldi berean, babestea.

PROFESIONALAK
Aurreiritziek profesionaloi ere eragiten digute, gure izatearen zati hau ahaztea erraztuz. Ikuspegi negatiboa eta tabu soziala agerian geratzen dira hain deseroso sentitzen garenean erekzio batekin edo bere ohean masturbatzen ari den egoitza-zentroan bizi den pertsona bat aurkitzean.

Mendekotasun-egoeran dauden pertsonekin lan egiten dugunok sexu-izaki libreak izateko espazio seguruak erabil ditzakegu beren bizitzetan, mehatxatuta edo agerian sentitu gabe, bai eta beren sexu-kezken eta -premien inguruan gurekin sakondu ahal izateko espazioak ere.
Eta, horretarako, beharrezkoa eta komenigarria da giza sexualitateaz dugun ikuspegia eta sexualitateaz ditugun aurreiritziak lantzea.

Ez litzateke bidezkoa izango esatea, gaur egun, sexualitateari dagokionez, autonomia errazteko tresna asko ari direla martxan jartzen, familien eta profesionalen ekimenez, batez ere dibertsitate funtzionaleko kasuetan.

Gutxitan sentitu dut autonomia pertsonalaren sustapena zaintzaile batengan integratuago, 70 urteko gizon bati entzun nionean nola biluzten zuen alaba bere bikotekidearekin batera, biak garuneko paralisia eta mendekotasun moderatua izanik, gelan bakarrik gozatzen uzteko, berak gelan irakurtzen zuen bitartean, berriz ere arroparekin laguntzeko deia itxaroten.
Iritsiko al da mendetasun-egoeran dauden adinekoak zaintzeko orduan sexu-autonomia sustatzea ohikoa izango den eguna? Laster utziko al dugu gizarte gisa giza sexualitateari iraungitze-data jartzeko?