Beroa

Duela 2 urte oso tenperatura altuak eta luzeak jaso ziren udan, gure ingurunean batere ohikoak ez direnak.

Hezetasunari lotutako beroak (hemen gertatzen denak) gehiago handitzen du hiltzeko arriskua. Osasun Saileko iturrien arabera, azken bi udan 35 pertsona hil ziren tenperatura altuetan. Uda garaian larrialdietara joaten diren adinekoen kopurua % 20-25 hazi da.

Heriotza- edo gaixotasun-arriskua gehien metatzen duten pertsonak adinekoak, oso gazteak, gaixo mentalak, Alzheimerra duten gaixoak, immobilizatuak, paziente kardiopatak eta arnasketakoak dira, eta horiei sukarra edo gehiegizko pisua duten pertsonak gehitu beharko genieke.

Beroak likidoak galtzea eragiten du lehenik, eta jakin behar dugu zahartzeak zaildu egiten duela beroaren aurreko erantzuna erregulatzea.

Transpirazio-sistemek organismoa ohi baino gehiago jarduten dutenean, ahuldu egiten dute organismoa.

Bi egoera izango ditugu:

A/Beroak eragindako nekea: izerdi handia, giharretako kalanbreak, ahultasuna, zorabioa, goragalea, buruko minari lotutako pultsu azkarra eta ahula.

B/Insolazioa: tenperatura igotzen da, larruazal gorria edo lehorra dugu, transpirazioa falta da, eta nahasmena edo konorterik eza sortzen da.

Osasun-zerbitzuen erabiltzaile nagusiak adinekoak badira, adinekoen zerbitzuak eta beharrak birbideratu eta egokitzeko gai izan behar dugu, haiek baitira osasun-sistemaren erabiltzaile nagusiak.

Aholkuak:

1. Inoiz ez utzi inor auto itxi batean, denbora gutxirako bada ere, batez ere haurrak, adinekoak edo animaliak. Kontuz animaliekin etxean lotuta, leku freskoetarako sarbiderik gabe, itzalik gabe edo aireztapenik gabe.
2. Edan 2 edo 3 litro egunean, batez ere ura eta zukuak. Edari ideala ahoko seruma, etxeko seruma edo kirol-izaerako edariak izan daitezke. Ez hartu edari alkoholdunik, kafeinarekin edo azukre gehiegirekin. Hotzegiak ere ez, urdaileko mina eragiten baitute. Egarririk gabe edan behar da, eta aholku hori immobilizazio-egoeran dauden pertsonak edo gaixotasun neurodegeneratiboak dituzten zentro gerontologiko guztietara zabaldu behar da.
3. Jarduera handia badago, egunaren hasieran edo amaieran kontzentratu behar da. Jarduera honetan erosketak sartu behar dira.
4. Edozein jardueratan ohikoak diren atsedenaldiak.
5. Arropa argiak, arinak eta lasaiak. Saihestu zuntzak eta erabili, funtsean, kotoia (zenbat eta sarriago, hobe). Garrantzitsua da burua estaltzea.
6. Fotobabesa: oro har, 50+ babeseko aurpegian eta 20-40 artean gorputzean. Eguzkitako betaurreko homologatuak erabiltzea arrisku handieneko aldietan: 12: 00etatik 5: 00etara.
7. Elikadura arina eta sarria. Entsalada, fruta eta jogurtetan aberatsa. Frutak eta barazkiak dituzten bost otordu txiki egin egunean, eta saihestu frijituak eta hestebeteak, gatz ugari dutelako eta egarria eragiteaz gain, gorputzeko izerdia eta likidoen galera areagotu dezaketelako.
8. Bainua edo dutxa freskagarria poliki hartu behar da, eta tenperatura-kontraste bortitzik gabe, batez ere digestio-aldietan: zuhurtziazko denbora bi ordukoa izan daiteke.
9. Sarritan egiaztatu haurrak eta adinekoak nola dauden, batez ere bakarrik dauden edo mendekoak diren.
10. Medikamentuen eta adineko pertsonak hartzen duen beroaren artean arriskurik dagoen galdetu medikuari: diuretikoak, hipotensoreak, antihipertentsiboak oro har, eta psikosirako edo lasaigarrietarako erabiltzen diren medikamentuak. Farmako horiek guztiek eragin dezakete gure organismoa alfer samar agertzea hipertermiaren aurrean.
11. Akiduraren sintomak agertzen badira: leku fresko batera hurbiltzea, itzalpean, atseden hartzea eta likidoak hartzea.
12. Egunez leihoak itxi eta etxea ilundu, arratsaldez eta gauez etxea ireki eta aireztatu.
13. Haizagailuak freskatzen lagun diezaguke, sortzen duen aire-mobilizazioagatik.
14. Beroak errepikatzen badira, etxeko aire girotuaren kulturan sartzea izango da aukera. Nolanahi ere, erne egon behar dugu erkidego-mailako esparruak erabiltzeko, batez ere zinemak, jatetxeak, merkataritza-guneak, aurrezki-kutxak, aire girotua duten bankuak...