Minbizia eta geriatria: gaixotasunari modu integralean heltzearen bidean

Minbizia, batez ere, adin handiko pertsonen gaixotasuna da. Paziente onkologikoen ia erdia adinekoak dira, eta hori da gaixotasun kardiobaskularren ondorengo bigarren heriotza-kausa. Generoaren ikuspegitik, ohikoagoa da emakumeengan emakumeengan baino. Hala, 70 urtetik gorakoen kasuan, kalkulatzen da gizonen % 30ek eta emakumeen % 25ek minbizia garatuko dutela bizitzan zehar.

Mendebaldeko gizarte guztietan gertatzen diren aldaketa demografikoek, biztanleriaren zahartze progresiboarekin, batez ere adinekoen taldean («zahartzearen zahartzea» deiturikoa), patologia horiek areagotzea dakarte, baita pertsona berean tumore ezberdinak agertzea ere.

Zergatik handitu dira kasuak adinean aurrera egin ahala? Zein da bere jatorria? Alde batetik, zelula-zikloa erregulatzen duten mekanismoak alda ditzaketen alterazio genetikoak gertatzen dira, zelula batzuen neurrigabeko hazkundea erraztuz. Horri gehitu behar zaizkio zahartze-prozesuak berak eragiten dituen hantura-aldaketak eta hainbat ingurumen-substantziarekiko edo substantzia toxikoekiko esposizio luzeagoa.

Tumore mota ondo ezagutzean datza dilema handia. Lokalizatuta edo hedatuta dagoen jakiteak pronostikoan lagunduko du, bai eta ebakuntzen onurari (kirurgia, kimioterapia, erradioterapia) eta pertsonarentzako arriskuei (interbentzio bat egiten bada edo egiten ez badira) buruzko balantze egokia egiteko orduan ere.

Adina ez da gakoa

Dakigunez, adineko biztanleria oso heterogeneoa da, eta, horregatik, adin kronologikoa ez da garrantzitsuena. Behar bezala heltzeko, hainbat alderdi ezagutu eta txertatu behar dira, hala nola bizi-itxaropena, komorbilitateak, sendagaiak, erabakiak hartzeko gaitasuna, mendekotasun funtzionalaren maila, aldez aurreko erorketak, sare soziala eta pertsonaren nahiak eta balioak.

Kontua ez da bizitzari urteak gehitzea soilik, baizik eta biziraupen aktiboa sortzeko gai izatea, non pertsonaren gaitasun funtzionala, autonomia eta bizi-kalitatea izango den jarduteko ardatz nagusia (ongizate globala).

Horregatik, "tumore-batzordeak" sortzea oso garrantzitsua da, diziplina anitzeko ikuspegitik, jarraitu beharreko esku-hartze mota ondo baloratzeko (beharrezko proba diagnostikoak eta terapeutikoak koordinatuz, adinekoa osasun-sisteman bertan gal ez dadin orientazioa emanez).

Balorazio geriatriko integrala lagungarria izan daiteke esku-hartzeen proportzionaltasuna ezartzeko eta helburu errealistagoak ezartzeko. Zenbait aukera aztertu behar dira, sendagarri batzuetatik aringarrietara, eta hainbat eskalaren laguntza integratu behar da, kirurgiaren arriskua edo kimioterapiaren toxikotasuna zenbatesteko, pertsona bakoitzaren hauskortasuna ezagututa.

Ildo horretan, bizi-itxaropena zenbatetsi ondoren, geriatriako profesionalaren begirada gelditu egiten da gaixotasunak kalte bat eragiteko behar duen denbora eta ebakuntzetatik nolabaiteko onura lortzeko behar den denbora ondorioztatzeko. Horren araberakoa da bigarren mailako ondorio onargarrien arriskuaren maila, bai eta inertzia terapeutikorik ez sortzea ere, askotan alferrikakoak izan daitezkeen protokolo klinikoak ezarriz, eta pertsonaren bizi-kalitatea neurri handi batean kaltetzen duen kostu fisiko, nutrizional eta emozional handiarekin.

Horregatik guztiagatik, primum non nocere leloak (kalterik ez sortzeko printzipio etikoa) garrantzi berezia hartzen du, gogoeta egoki bat egin ondoren, adinagatiko diskriminazio-arazoetan ez erortzeko, bai eta gaixotasunari modu justu eta egokian heltzea zailtzen duten elkarrizketetan ere.

Minbizia erronka handia da pertsonarentzat. Ez dezagun adin kronologikoak gaindiezin bihurtu.