Teknologia digitalen eta adinekoen arteko zubiak eraikitzen

2006ko martxoaren 27an, Nazio Batuen Batzar Nagusiak 60/252 Ebazpena onartu zuen, non Informazioaren Gizartearen Munduko Eguna (#diadeInternet) aldarrikatu zen maiatzaren 17an, Internetek eta teknologia digitalek mundu osoko biztanleei ematen dizkieten onurak zabaltzeko eta erabilera egokia sustatzeko.

Edizio bakoitzean #InternetarenEguneko Bultzada Batzordeak (CI), 50 gizarte-erakunde baino gehiagok osatua, efemeridea ospatzeko ekintzak eta jarduerak ardazteko gai bat aukeratzen du.

2022ko ediziorako aukeratutako gaia "Adinekoentzako Internet eta teknologia digitalak eta zahartze osasungarria" da, UITk proposatutakoa eta 2021eko ekainaren 24ko Bultzada Batzordearen bileran aho batez onartutakoa. Hori dela eta, Dekalogo hau osatu dugu, adinekoei teknologia digitalen sarbidea eta erabilera errazteko eta ahalduntzen laguntzeko neurriak proposatuz.

Adinekoei egokitutako eraldaketa digital baterantz

Adinekoak Europan oso segmentu heterogeneoa eta gero eta ugariagoa dira. Espainian, biztanleen %20a, bederatzi milioi eta erdi, adinekoak dira.

Desgaitasun bat duten adineko pertsonek (kolektiboaren %30ak) Arreta berezia behar dute,, kalteberatasun bereziagatik eta zahartze-prozesuarekin batera gerta daitezkeen mendekotasunak agertzeagatik edo larriagotzeagatik.

Horrez gain, adineko emakumea izateak batzuetan diskriminazio bikoitza dakar, testuinguru soziokulturala eta ekonomikoa direla-eta; izan ere, askotan, egoera larriagotu egiten da, familiako beste kide batzuk zaintzen baitituzte.

Adinekoen kolektiboan teknologia digitalen erabilera gero eta elementu transbertsal eta egituratzaile garrantzitsuagoa da beren eguneroko bizitzarako, gizartean presente egoten eta partaide izaten, beren eskubideak gauzatzen, nahi ez duten bakardadea agertzea saihesten eta modu osasungarriagoan zahartzen laguntzen diena baino.

Bestalde, eraldaketa digital bizkorra dugu, eta adinekoen kolektiboari egokitu gabeko gailuak, zerbitzuak eta teknologiak aurkitzen ditugu, zerbitzuak erabili ahal izatea edo haien eskubideak gainerakoen baldintza berberetan aldarrikatu ahal izatea eragozten dutenak.

Aldi berean, digitalizazioaren aukera eta onuretarako sarbide hori ingurune fidagarri eta seguru batean egin ahal izan behar da. Horregatik, mundu fisikoan gertatzen den bezala, garrantzitsua da beren burua babesten eta engainu posibleak identifikatzen ikastea, zibersegurtasunaren printzipioak kolektibo horri hurbiltzeko kanpaina eta ekintzen bidez.

Adinekoen erabateko inklusioa bermatzeak, desgaitasuna izan edo ez, neurri eta baliabide sozialak ezartzea eskatzen du, haien duintasuna, eskubideak, interesak eta lehentasunak erabat errespetatzera bideratutako erantzunak emateko, haien parte-hartze eraginkorrarekin.

Teknologia digitalak giza ikuspegitik aukeratzeak, adinekoen kolektiboa kontuan hartuta, herritar gisa ahalduntzeko, garapen pertsonalerako, eguneroko bizitza hobetzeko eta zahartze osasungarriagoa lortzeko lagunduko du. Horrek guztiak, era berean, guztiok hobetzen gaitu gizarte gisa.

10 neurri, adineko pertsonei teknologia digitalen sarbidea eta erabilera errazteko eta haien ahalduntzean laguntzeko:

1. Beren duintasuna, askatasuna, interesak, lehentasunak eta parte-hartze eta bizitza sozial eraginkorra izateko eskubidea erabat errespetatzetik abiatzen diren jarrera sozialak sustatzea, adineko pertsonak eta, horien artean, desgaitasun helduak Gizarte Digitalaren testuinguruan egon daitezen, dagokien eginkizuna bete dezaten, baldintza berdinetan.
2. Desgaitasuna duten Pertsonen Eskubideei buruzko Nazioarteko Konbentzioan eta Espainiako eta Europar Batasuneko legeetan teknologia digitalak osatzen dituzten gailu, aplikazio eta zerbitzuetan irisgarritasunaren eta oztoporik ezaren betebeharrei buruz onartutakoa errespetatzea eta betearaztea.
3. Gailu, produktu, aplikazio eta zerbitzu teknologikoak pertsona guztientzat eskuragarri izatea sustatu, sustatu eta defendatzea, Interneti arreta berezia eskainiz, beren diseinu unibertsala eta edozein adineko pertsonarentzat eskuragarria manten dezaten eta gainerako biztanleei ematen dizkieten erraztasun berberak eman diezazkieten.
4. Laguntza publikoen ekimenak eta planak garatzea, adineko pertsonei beharrezko ezagutzak eta trebetasunak emateko, tresna digitalak (gailuak, aplikazioak eta zerbitzuak) modu independentean erabili ahal izan ditzaten eta, horrela, berdintasunezko erabilera-esperientzia bermatu ahal izan dezaten. 
5. Adineko pertsonentzako teknologia digitalen erabilera segurua sustatzea, beharrezko ezagutzak eta trebetasunak emanez, zibersegurtasunaren arloko berariazko kontzientziazio-proiektu eta -kanpainen bidez, Interneteko mehatxuen aurrean babes-maila handitzeko eta gerta daitezkeen zibergertakariak prebenitzen laguntzeko.
6. Analisietan, azterlanetan eta ikerketan inbertitzea, adineko pertsonek gizarte digitalean dituzten eskaerei eta beharrei aurrea hartzeko eta erantzun egokia emateko, eta finantzaketa errealista ematea laguntza-plan zehatzen bidez.
7. Talentuaren eta esperientzia seniorraren garrantzia indartzea, gizartean lekua emateko, teknologia digitalen bidez formulak bilatuz, adinekoek talentua eta esperientzia ematen jarrai dezaten.
8. Adimen Artifizialaren aplikazio berrietan adinagatiko edo desgaitasunagatiko diskriminazioa eta alborapen algoritmikoak saihestea. Gizarte algoritmoak sustatzea irizpide etiko, arduratsu eta inklusiboekin, Adimen Artifizialak alderdi soziala izan dezan orientazio- eta preskripzio-esparru gisa balio dezaten.
9. Teknologia digitalen arloko lege-erreforma berriei arreta berezia eskaintzea, horiek lagunduz eta adinekoentzat bideragarri eta eraginkor egingo dituzten baliabide egokiez hornituz.
10. Laguntza- eta prestakuntza-plan zehatzak sustatzea, adinekoek teknologiak erabil ditzaten sustatzeko eta errazteko: politika publikoak, estrategiak, ekintza-planak, lege eta erregelamendu ez-diskriminatzaileak onartu eta aplikatzea, beren oinarrizko eskubide eta askatasun guztiak erabat baliatzea sustatzeko eta bermatzeko, gizarte osoa konektatzeko aukera emanez.

Testua hemen argitaratuta: diadeinternet.org