Iktus ezagutuidazu. Urriak 29, iktusaren mundu eguna

Iktusa gaixotasun zerebrobaskular bat da, garuna odolez ez ureztatzearen ondorioz sortzen dena eta bat-batean eta ia abisatu gabe agertzen dena. Hori dela eta, hiltzaile isil gisa ezagutzen da.
Gaur egun, Iktusa munduko bigarren heriotza-kausa da, eta helduen artean hartutako desgaitasun-kausa nagusia eta herrialde garatuen artean dementzia-kausa nagusia. Mundu osoan prebalentzia handia dago, eta hazkunde-aurreikuspena etengabe handitzen ari da.

Hala ere, pairatzen duenaren bizitzan eta haren ingurune hurbilenean eragin handia duen gaixotasun baten aurrean bagaude ere, oraindik ezezagun handia da biztanleriaren zati handi batentzat. Errealitate horren ondorioz, urriaren 29tik aurrera beharrezkoa izaten jarraitzen du kanpainak egiteak, arrisku-faktore nagusien ezagutza hobetzeko eta iktus posible baten aurrean gaudela ohartaraz diezaguketen sintomak identifikatzeko. Alderdi horiek ezagutzea funtsezkoa da, zalantzarik gabe, horiek prebenitzeko eta hilkortasuna murrizteko, baina ez da nahikoa. Arestian bildu ditugun datuetatik ondorioztatzen denez, bizirauten duten pertsonen kasuan, oso ohikoa da hainbat motatako ondorioak izatea, pertsonaren alderdi asko har ditzaketenak (fisikoak, psikologikoak, kognitiboak, sozialak, etab.) eta laguntza-premia ugari sor ditzaketenak. Hori dela eta, ondorio horien berri izatea eta eskura ditugun baliabideak eta laguntzak ezagutzea funtsezkoa da etorkizunari aurre egiteko, iktusa sortu denean.

Ildo horretan, 2021az geroztik, Matia Institutua lanean ari da pertsona horien eta haien senideen eta ingurune hurbilaren beharrak ezagutzeko, haien benetako beharrei erantzungo dieten eta haien nahien eta bizi-proiektuaren arabera bizi ahal izan daitezen lagunduko duten baliabideak sortzeko modua bilatuz. 2023an, Lugaritz Living Lab Proiektuaren barruan, urrats berri bat eman dugu, pertsona horien eta haien senideen beharrak lantzeko ekimen bat bultzatuz, konponbideak elkarrekin sortzeko prozesu bat abian jarriz.

Horretarako, lantalde bat eratu da, gizarte, osasun, teknologia eta prestakuntza arloetako profesionalek nahiz iktus bat izan duten pertsonek eta familiakoek osatua.

Horiek guztiek oraindik oso ohikoa ez den erronka bat hartu dute beren gain: mahai berean esertzea batzuen eta besteen beharrak entzutera eta konponbide posibleak sortzera iristeko. Guztira lau saio egin dira, apiriletik urrira bitartean. Saio horietan, behar zehatzak identifikatu dira, konponbide berritzaileen proposamenak egin dira, etxebizitza- eta komunitate-inguruneetan inplementatu ahal izateko, eta konponbide horien lehen bertsioak edo proposamenak egin dira. Baina, denbora horretan, egokitzapen fisiko edo espazialaren premiekin lotutako alderdiak lantzeaz gain, saio horiek sentsibilizazioarekin lotutako alderdiak jorratzeko aukera ematen dutela ere ikusi da, hala nola dibulgazio-material txikiak egitea, herritarrak iktusaren errealitatera hurbiltzeko.

Iktusa izan duten pertsonek maiz hitz egiten dute beren iktusaren aurretik izandako bizitzaz eta ondoren duten bizitzaz, eta argi eta garbi erakusten dute zer eragin izan duen iktusak beren bizi-proiektuan. Horregatik, saio horietan zehar, orientazio-, informazio- edo aholkularitza-premiei zein premia emozionalenei erantzungo dien laguntza egokia izatearen garrantziari buruz lan egin eta hausnartu da. Hori guztia ezinbestekoa da pertsonak eta haren senideek eta ingurune hurbilenak prozesuaren faseetatik igaro ahal izateko eta bat-batean eta ustekabean iritsi zaien errealitate berri bati aurre egiteko.

Ildo horretan, azpimarratzekoa da ATECE bezalako gizarte-erakundeek jokatzen duten sostengu eta laguntza emozionalaren funtzioa, non pertsonek eta familiek zerbitzuak jasotzera jotzen duten, baina baita antzeko egoeran daudenekin topo egitera ere, azken batean, gertatzen zaiena ulertzen baitute.

Iktus ezagutuidazu (Ictus conóceme) kanpaina

Iktusaren munduko eguna (urriak 29) ospatzeari lotuta, iktus ezagutuidazu kanpaina argitaratzen da, herritarren artean iktusa ezagutzen laguntzea helburu duen ekimena. Kanpaina hiru bideo laburrek osatzen dute. Bideo horietan, oso azkar eta argi, aurrez pentsatutako estereotipoak eta ideiak hautsi nahi dira, eta iktus bat izan duten pertsonen heterogeneotasuna eta aniztasuna islatu, iktusa ezezaguna izateari utz diezaion edo, gutxienez, pixka bat gutxiago izan dadin.

Kanpaina hau, landutako gainerako materialekin gertatzen den bezala, saio hauetan parte hartu duten pertsona guztien inplikazioari, ahaleginari eta gogoari esker sortu da. Horiei guztiei izugarri eskertzen diegu egindako ekarpena, baina ezin dugu nabarmendu gabe utzi esperientzia pertsonalaren ezagutza ekarri duten pertsonen eskuzabaltasuna. Horiei, iktus bat bizi izan duten pertsonei eta senitartekoei, eskerrik beroenak eman nahi dizkiegu.

Nahiz eta azken urteotan gero eta argiago ikusten den eragindako pertsonak edo hartzaileak ideia-prozesuetan eta konponbideak sortzeko prozesuetan sartzeko aukera, benetan baliabide, tresna edo zerbitzu desegokiak sortzea saihesteko, oraindik ere zaila da esperientziaren arabera berez adituak direnen papera aitortzea. Hala ere, urte honetan izandako esperientziaren ondoren, formula baliagarria izan da aurreikusitako helburua betetzeko, eta, horrez gain, parte hartu duten pertsona eta erakundeengan gogobetetze handia sortzeko balio izan du, erabilitako denbora baliotsua izan dela eta lortutako emaitzak alde guztiek emandako begiraden eta ezagutzen aniztasunean oinarritzen direla jakiteagatik.

Lehen prozesu horren emaitzak abenduan aurkeztuko dira, pertsonek parte hartzeko duten eskubideari buruz hitz egiteko jardunaldi baten barruan. Prozesu honen arrakastak bide horretan lan egiten jarraitzera bultzatzen gaitu, eta espero dugu gero eta parte-hartzaile eta profil gehiago batzea.

Orain, ekimen hau ikustera eta partekatzera animatzea besterik ez zaigu geratzen. Eskerrik asko.