Mediku geriatraren garrantzia adinekoen arretan

Gertatu diren aldaketa demografikoekin, mendebaldeko munduak bizi-itxaropena handitu du neurri handi batean, eta jaiotza-tasak behera egin du; hori dela eta, biztanleriaren zahartze nabarmena sortu da, batez ere 85 urtetik gorakoena. Hori guztia erronka bat da horren ondoriozko gizarte- eta osasun-beharrei erantzuteko.

65 urtetik gorako pertsonek neurri handiagoan erabiltzen dituzte osasun-baliabideak; hala, bikoitza joaten dira lehen mailako arretako kontsultetara, gehiago joaten dira larrialdi-zerbitzuetara eta gehiago ospitaleratzen dira, eta egonaldi luzeenak eta justifikatuenak dira. Premia horiek estaltzeko BPGren % 10 bideratzen da, gutxi gorabehera; hala ere, egungo errealitate ekonomikoak murrizketak eragin ditu finantzaketa horretan, eta beharrak esponentzialki handitu dira; beraz, epe laburrean, desoreka hori agerian geratuko da.

Medikuntzan izan diren aurrerapen zientifiko eta teknikoek eta XX. mendean gizartean izan diren aldaketa higienikoek mugarri hori lortu dute gizateriaren historian; hala ere, gizartea behartu dute helburuak birplanteatzera eta baliabideak populazio aldakorrera egokitzera.

Mediku geriatrak behar bezala ezagutu behar ditu organo eta sistemetan zahartzeak eragiten dituen aldaketak, denboraren poderioz metatzen doazen patologia kronikoen aldaketak, sindrome geriatrikoak deritzenak (dementzia, deliriuma, erorketak, inkontinentzia, malnutrizioa) goiz detektatuz, eta sendagaiek patologiak maneiatzean dituzten ondorioak.

Gaixotasunaren aurkezpen-modua aldatu egiten da adierazitako aldaketa fisiologiko eta patologikoen ondorioz, adinekoak maiz izaten baititu aldaketa sentsorial eta kognitiboak. Ohikoa da aurkezpen atipikoa eta pauzisintomatikoa egitea, eta askotan ez dago loturarik erasandako sintomaren edo organoaren eta funtzioaren artean. Horregatik, ohikoa da narriadura funtzionala faktore anitzeko kausa izatea, erreserba organikoa murriztu eta desoreka sortzen delako. Gehikuntza Diagnostiko-tresna nagusia Balorazio geriatriko Integrala da. Modu dinamikoan, egoera fisikoa/biologikoa, psikikoa (kognitiboa, afektiboa, jokabidezkoa) eta soziala ebaluatzen eta kuantifikatzen ditu, eta gaitasun funtzionalaren ezagutza nabarmentzen du, zaintza-planen errendimendua eta laguntza-helburuak ezartzeko aldagai nagusi gisa. Behin pertsonaren beharrak identifikatuta eta ingurunea eta sendatzeko ahalmena ezagututa, diziplinarteko talde batek (medikua, erizaina, gizarte-langilea, psikologoa, terapeuta okupazionala, fisioterapeuta) parte hartu behar du, adinekoa arrazoizko denboretan sailkatzeko helburu proportzionalak lortzeko eta gertatutako aldaketak monitorizatzeko. Komunitateko gizarte- eta osasun-baliabideak behar bezala ezagutzea eta kudeatzea ezinbestekoa da laguntza-jarraitutasuna bermatzeko. Horretarako, diziplina anitzeko lana behar da, paziente ahulen premia aldakorretara egokitu eta errazteko, baliabideen arteko trantsizioak egokituz.

Garrantzi berezia duen beste helburu bat mendekotasuna prebenitzea da, zahartze aktiboa eta arrakastatsua lortu ahal izateko. Horretarako, lehen mailako prebentzio-neurriak (gaixotasunen intzidentzia gutxitzen dute), bigarren mailakoak (gaixotasunen prebalentzia gutxitzen dute), hirugarren mailakoak (gaixotasunaren ondorioak konpentsatzen dituzte) eta laugarren mailakoak (bitarteko diagnostikoak edo terapeutikoak erabiltzeagatik kalteak saihesten dituzten neurriak) erabiltzen dira. Komeni da bizi-ohitura osasungarriak sustatzea, bereziki ariketa fisikoko programak eginez, ahalik eta denbora gehien mantentzeko martxa egokiari, oreka eta muskuluen potentzia egokiari, energia-beharrei eutsiko dien eta askotarikoa izango den dieta egokiari, zenbait kezka sortzaileri eta psikoestimulazioko programa egokituei eusteko, eta arreta berezia jarriz agertzen diren desgaitasunei egokitzapenak egiteari, ahalik eta autonomia handiena mantentzeko. Komunitateko hauskortasunaren detekzio goiztiarra, mendetasunaren aurreko bitarteko urrats gisa, funtsezkoa da desgaitasunari aurrea hartzeko estrategia honetan, eta detekzio oportunista bat egiten da kontsulta guztietan pisuaren, indarraren edo energiaren galerari buruz eta martxaren abiadura murrizteari buruz, zaintza-planak premia dinamikoetara ohartarazteko eta aurreratzeko. Ez da pasiboki itxaron behar narriadura funtzionala agertu arte edo haren baheketak egin arte. Garrantzitsuak izan arren, funtsezkoa gizartean zeregin aktiboa izatea da, arrisku handiena duten pertsonek ezkutuko gaitasunak sustatzen dituzten jarduerak has ditzaten, batez ere eguneroko bizitzako oinarrizko jarduerekin (higienea, jantziak, martxa, elikadura, kontinentzia) eta psikoestimulazioarekin lotutakoak.

 Gero eta garrantzitsuagoak dira asistentzia-segurtasuna kontuan hartzen duten alderdiak, batez ere biztanle ahulenen taldean, eta interesgarria da prozedurak izatea erorikoak eta martxaren nahasmenduak detektatzeko, balioesteko eta haietan esku hartzeko, sendagaien erabilera egokiari eta sendagaiekiko kontrako erreakzioen prebentzioari dagokienez, azken hori baita maiz prebenitzen diren adinekoen heriotza-kausen artean laugarrena, eta ospitaleetan edo erakundeetan infekzioak kontrolatzeko programetan. Onkologikoak ez diren eta organo aurreratu nahikorik ez duten pazienteengan zainketa aringarrien planak garatzeak eta ezartzeak pertsonaren erosotasun handiena bilatzen du, ahalik eta bizi-kalitate onena, sintomak behar bezala kontrolatuz, pazientearekin eta zaintzaileekin batera bizitzaren amaieran erabakiak hartzea planifikatuz eta aurreratuz, beharrezkoak ez diren neurri diagnostikoak edo terapeutikoak saihesteko gai izan ahal izateko. Era berean, paziente geriatriko onkologikoa edo kirurgikoa balioetsi behar da, ebakuntza diagnostiko edo terapeutikoen onurak eta arriskuak ahalik eta ondoen haztatu ahal izateko, alferreko sufrimendurik ez izateko. Hasting Centerrek dioen bezala, medikuntzaren helburuek gaixotasuna sendatzea eta bizitza luzatzea baino zerbait gehiago izan behar dute; giza izaera gaixotasunetik, minetik, sufrimendutik eta heriotzatik bereiztezina da, eta, beraz, praktika mediko egoki batek giza finitudea onartzetik eta bertan bizitzen irakastetik edo laguntzetik hasi behar du.

Horregatik guztiagatik, mediku geriatrak osasuna sustatzeko alderdiak zabaldu behar ditu, mendetasuna prebenitu behar du komunitateko baliabideen laguntzarekin eta diziplinarteko eran, asistentzia-prozesuen kudeatzaile izan behar du, osasunean eta funtzionaltasunean emaitza errealak bilatuz, pertsonak eta haien familiak lagunduz eta zainduz dauzkan tresna teknikoen bidez, eta, batez ere, komunikatzeko, laguntzeko eta arintzeko gaitasunarekin, balio etiko batzuk garatzearekin batera. Emakumeen aukerak eta duintasuna "El anciano justo, en el sitio justo, el tiempo justo" akronimoak dioen bezala (horri prozedura diagnostiko eta terapeutiko justuekin gehitu dakioke).

1. King and Guralnik. Maximizing the Potential of an Aging Population. JAMA 2010;304:1944.

2. Abizanda P, Gomez-Pavón J, Martin Lesende I et al. Detección y prevención de la fragilidad: una nueva perspectiva de prevención de la dependencia en las personas mayores. Med Clin 2010;135:713-9.

3. Plan Estratégico de Aplicación de la cooperación de innovación europea sobre el envejecimiento activo y saludable. COM (2012) 83, Bruselas Disponible en  http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32011D0940:EN:NOT