17.06.2020
- "Pertsonak bakarrak gara, baina eskubide eta betebeharretan berdinak gara". Krisi honetan aukera berdinak eskaini zaizkie pertsona guztiei? Badirudi ez dela horrela izan, adierazi zuen Mayte Sancho Grandes Amigosen presidenteak.
- Lehen aldiz aurkeztu ziren "koronabirusaren krisialdian iritziak eta jarrerak adinaren arabera" azterlanaren atariko emaitzak.
- 600 pertsonak eman zuten izena # 15JTratoDignoalaVejez webgunean parte hartzeko.
Astelehenean izan zen Grandes Amigos eta Matia Fundazioak antolatutako Webinarra, Zahartzaroan Abusua eta Tratu Txarrak Kontzientziaz Hartzeko Munduko Eguna dela eta. Webinar horretan ia 600 pertsonak eman zuten izena, erdia baino gehiago zahartzearekin lotutako profesionalak, eta gai hauek jorratu genituen: adinekoei emandako tratua gizarte zahartu batean, estereotipoak eta adinagatiko diskriminazioa, eta tratu onaren bidean aurrera egiteko gakoak.
Pura Diaz-Veigak (Matia institutua) moderatzailebezala, eta Carmen Sánchez Moro, Mayte Sancho eta Penélope Castejón adituek parte hartu zuten.
Carmen Sánchez Moro soziologo eta gizarte-langileak, zahartzaroko eta generoko tratu txarretan adituak, adineko emakumeen diskriminazio bikoitza agerian jarri zuen bere hitzaldian: adinagatik eta emakume izateagatik. Ez gara berdin zahartzen, ezta egoera berean ere. Garrantzitsua da genero-ikuspegia txertatzea. Tratu on hori errazteko jarraibideak ere nabarmendu zituen: autonomia erraztea diskriminaziorik ezetik, independentzia ahalbidetzea, Gizarte Aitorpena eta belaunaldi arteko ingurune lagunkoiak.
Bestalde, Penelope Castejón Matia Institutuko ikertzaileak covid-aren krisialdiko adinaren araberako iritziei eta jarrerei buruzko ikerketa batetik ateratako emaitzak eta ondorio nagusiak aurkeztu zituen. Ondorio horien artean, honako hauek nabarmentzen dira:
- Galdetegia erantzun zuten pertsonen % 87k ez du zalantzarik adinekoek gure gizarteko gainerako kideen eskubide berberak dituztela.
- Pertsona nagusiei buruzko ideia estereotipatu batzuek, hauskorrak edo traketsak direla pentsatzera daramatenek, oso presente jarraitzen dute, eta osasun-krisian agertu dira. Hala, % 76k uste du adineko pertsonek beldur handiagoa diotela kutsatzeari beste adin-talde batzuek baino, eta % 44k uste du gehiago nahasten dituela kutsatzeak saihesteko osasun-gomendioak gainerako pertsonek baino.
- Deigarria da erdiek baino gehiagok (% 53) uste dutela adinekoek beste adin-talde batzuek baino konfinamendu-murrizketa gehiago izan beharko lituzketela.
- Galderetako batek iritzia eskatzen zuen ea hobea edo okerragoa den koronabirusagatik hiltzen diren pertsona gehienak adinekoak izatea. Nahiz eta azterlan honetan parte hartu zuten pertsona gehienek (%71) jarrera neutrala hartu zuten, adierazgarria da % 20k uste izatea hobea dela koronabirusagatik hiltzen diren pertsona gehienak adinekoak izatea.
- Estereotipo edadistak dira jarrera diskriminatzaileen oinarria.
Mayte Sancho Adinkide (Grandes Amigos) lehendakari eta Plangintza Gerontologikoan adituak itxi zuen Webinarra. Maytek hainbat gai utzi zizkigun, adinekoen tratuari eta iraupen luzeko zaintzak birplanteatzeko beharrari buruz kontzientziatzeko eta hausnartzeko. Azken batean, "Zaintzen gizartea eraikitzeko" oinarriak ezartzean, honako hauek nabarmendu zituzten:
- "Beste behin ere kafea denontzat aurkitu dugu: neurri zorrotzak pertsona guztientzat tragedia zerbitzatu ondoren", adinekoen aniztasunari erreparatu gabe eta erabakitzeko gaitasuna duten eta egoitzetan bizi diren milaka pertsonak kontuan hartu gabe. "Proportzionaltasunaren printzipio juridikoa falta izan da, pertsonak heterogeneoak garela ulertzearekin lotuta".
- "Pertsonak bakarrak gara, baina eskubide eta betebeharretan berdinak gara". Krisi honetan aukera berdinak eskaini zaizkie pertsona guztiei? Badirudi ez dela horrela izan. Premia biziko zerbitzu publikoak kendu dizkigute".
- "Premiaz behar dugu arreta-eredua aldatzea. Aurrera egin behar dugu etxeko bizitza-espazioetarantz, zentzuzko jarduerekin eta harreman egokiarekin, konprometitua zaintzaile direnen eta zaintzen dituztenen artean. "Zainketen gizartea" deitzen diogunarekiko konpromisoa, "Pertsonak etxeko inguruneetan hobeto bizi direla erakusten duten ebidentzia zientifikoei" erantzuten diena.
- Arazoetako bat da "oraindik ez dugula uste estereotipoak eta diskriminazioa daudenik tratu txarren oinarrian". Gainera, "tratu ona, besteak beste, berdintasunean tratatzea da, pertsonak heterogeneotasunetik berdinak garela ulertzea”. "Ondo tratatzea erabaki partekatuak hartzea ere bada", adinekoen parte-hartze ezari dagokionez. "Aldaketa honek guztiok inplikatzen gaitu. Ez du soilik sistema publikoaren konpromisoa eta finantzaketa eskatzen, baizik eta gizartearen konpromisoa eta ekintza boluntarioaren eta erakundeen osagarritasuna onartzea".
Protagonisten esku-hartzerik nabarmenenak, hiru funtsezko ideietan laburbil genitzake:
- Zahartzaroari oso balio gutxi eta zaintzari oso balio gutxi ematen dion gizarte batean bizi gara.
- Tratu txarren oinarrian estereotipoak daude.
- Arreta-eredua sakon aldatu behar dugu.
Webinarra ikusi ezin izan zuten pertsona guztientzat eskuragarri dago webgune honetan: http://www.envejecercondignidad.org/
Matia Fundazioa irabazi-asmorik gabeko fundazio pribatua da, interes orokorrekoa, eta 130 urtetik gorako esperientzia du. Erreferente bat da Gipuzkoan adineko pertsonei ematen zaien arretan eta zahartzearen ikerketan, maila nazionalean eta nazioartekoan. Pertsona ardatz duen arretaren printzipioak landuz, helburua da pertsonei zahartze-prozesuan laguntzea, haien ongizatea hobetzeko, haien autonomia eta duintasuna sustatuko duten ezagutza eta zerbitzu pertsonalizatuak sortuz. 2002an, ikerketa-institutu bat sortzea erabaki zuen (Matia Institutua), ikerketa/ekintza integratzea eta ebidentzian eta eguneroko jardunean oinarritutako ezagutza sortzea errazten duena.
Grandes Amigos estatu mailako GKE bat da, irabazi-asmorik gabekoa eta 2003an sortua, adinekoen bakardadea prebenitzen eta jorratzen duena. Laguntzarako, adiskidetasunerako eta elkarrekiko aitorpenerako loturak sortzen ditu, boluntariotzaren eta auzo-sareen bidez. Adinekoen eskubideen alde ere sentsibilizatzen du, diskriminazioaren eta adinkeria aurrean. Horrekin guztiarekin, Adinkideren (Grandes Amigos) helburua adinekoen ongizatea, osasuna eta duintasuna hobetzea da, bai eta pertsona guztiak berdintasunean zaindu, barneratu eta tratatzen dituen gizartea eraikitzen laguntzea ere, adinagatik diskriminatu edo baztertu gabe.
